MÜZE NEDİR? MÜZE TÜRLERİ NELERDİR?

MÜZE

Kültürel ya da tarihsel değeri olan nesnelerin toplanarak sergilendiği yerlere müze adı verilir. Müzeler, toplumların bilim ve sanat ürünleri ile yer altı ve yer üstü zenginliklerini sergilemek amacıyla oluşturulmuş kurumlardır. Yüzyıllar boyunca toprak altında saklı kalmış tarihî eserlerin gün ışığına çıkarılarak sergilenmesi, toplumu oluşturan bireylerin geçmişi daha iyi tanımalarına olanak sağlar.
Ayrıca müzeler, toplumu aydınlatmak amacıyla insan soyunun gelişimi, doğa olaylarının oluşumu ve teknolojinin geçirdiği değişim gibi konularda araştırmalar yapan bilimsel merkezlerdir.
Müzenin Amacı
Müzeler, tarihin eski dönemlerinde yaşamış toplumları bilim ve sanat açısından inceleyerek, hem günümüzü hem de geleceği aydınlatmak amacını taşıyan kurumlardır.
Müzelerde bulunan nesnelerin anlam ve önemi müze içinde ve dışında yazılı ve sözlü olarak, ayrıca rehber eşliğinde yapılan gezilerle açıklanır. Böylece, ziyaretçilerin müzede yer alan eserler hakkında ayrıntılı bilgi edinmeleri sağlanır. Sergiledikleri geçmişe ait eserlerle, ülkelerin ulusal değerlerinin oluşmasına önemli katkılarda bulunan müzeler, aynı zamanda etkin katılım ve kalıcı öğrenmeyi sağlayan eğitim kurumlarıdır.

MÜZE TÜRLERİ

Müzeler bilim, sanat, folklor ve antika eşyalar gibi çeşitli konularda toplanmış eserleri bir arada sunabileceği gibi doğa tarihi, etnografya ve havacılık gibi sadece tek bir konuyu içeren eserleri de sergileyebilir. Müze türlerini şu şekilde sınıflara ayırabiliriz:

Arkeoloji Müzeleri:
İnsanın geçmişini, bıraktığı maddi kültür belgelerine dayanarak inceleyen bilim dalına arkeoloji denir. Tarih öncesi ve tarihin ilk çağlarına ait insanların, yaptığı ya da doğada bulduğu biçimi ile kendi gereksinimleri için kullandığı nesnelerin tümünün –ilk aletler, en eski evler, tapınaklar, çanak çömlek kalıntıları, taş boncuklar, pişmiş toprak heykelcikler, taş heykeller, ocaklar, ocaklarda bulunan yanmış kömürler, hayvan kemikleri, yazı tabletleri- sergilendiği müzelere de arkeoloji müzeleri denir.
Arkeologların yaptıkları kazılar sonucunda ortaya çıkarılan buluntuların sergilendiği müzelerdir.
Örneğin; İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi, İzmir Arkeoloji Müzesi, Hatay Arkeoloji Müzesi, Çorum-Boğazköy Müzesi, Antalya, Side Müzesi, Afyon Arkeoloji Müzesi.

Etnografya Müzeleri:
Belli insan topluluklarını kültürel öğelerinin biçimlendirdiği kullanım nesneleri aracılığıyla betimlemek, etnografya biliminin kapsamındadır. Koleksiyonlarını bu tür -halı, kilim, halk giyim eşyaları, takılar, örtüler, dokuma ile ilgili araç gereçler, bakır işçilikler, tepsi, sini, mangal, güğüm, ibrik gibi- nesnelerin oluşturduğu müzelere etnografya müzeleri denir.
Geçmiş uygarlıklara ait gelenek, görenek, giysi ve gündelik hayat ile ilgili çeşitli eserlerin sergilendiği müzelerdir.
Örneğin; Ankara Etnografya Müzesi, Eskişehir Etnografya Müzesi, İzmir Etnografya Müzesi.

Arkeoloji ve Etnografya Müzeleri
Arkeolojik ve etnografik nesneleri aynı müze binasında sergileyen müzelerdir.
Örneğin: Amasya Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, Elazığ Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, Edirne Arkeoloji ve Etnografya Müzesi.

Anıt Müzeler
Anıt müzeler belirli bir koleksiyon gerektirmeyip mekânın kendisinin değerlendirilerek sunulmasıdır.
Örneğin: Anıtkabir (Ankara), Çifte Minareli Medrese Müzesi (Erzurum), Akdamar Kilisesi (Van), Kariye Mozaikleri Müzesi (İstanbul), Yerebatan Sarayı (İstanbul), Dolmabahçe Sarayı Müzesi (İstanbul), Yıldız Sarayı (İstanbul), Küçüksu Kasrı (İstanbul), Ayasofya Müzesi (İstanbul) .

Güzel Sanatlar Müzeleri
Güzel Sanatlar (Resim, Heykel, Seramik vb.) dallarında yapıtların bulunduğu ve sanat akımlarına ait eserlerin kronolojik olarak sergilendiği müzelerdir.
Örneğin: İstanbul Resim ve Heykel Müzesi, Ankara Devlet Resim ve Heykel Müzesi, İzmir Resim ve Heykel Müzesi, İstanbul Modern.

Açık Hava Müzeleri:
Açıkhavada eserlerini sergileyen müzelerdir. Arkeolojik sit alanları açık hava müzelerine örnek olarak verilebilir.
Ahlat Açık Hava Müzesi, Göreme Açık Hava Müzesi, Pessinus Müzesi ve Yazılıkaya, Aspendos (Belkıs) Antik kentleri ve tiyatrosu, Perge, Temessos, Myra, Xantos, Efes, Bergama Antik kentleri açık hava müzelerine örnek olarak verilebilir.

Uzmanlık Müzeleri
Koleksiyonlarını belli bir konu etrafında toplamış müzelerdir.
İstanbul’da bulunan Kilim ve Düz Dokuma Yaygılar Müzesi, Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesi, Su Ürünleri Müzesi, Türk Sahne Sanatları Müzesi, Basın Müzesi, Eskişehir Lüle Taşı Müzesi, uzmanlık müzelerine örnektir.

Bilim Müzeleri:
Bilim ve teknolojinin tarih boyunca geçirdiği değişim, bilim müzelerinde sergilenmektedir.
Örneğin; İstanbul Bilim Merkezi, Koç Müzesi.

Askerî Müzeler:
Çeşitli dönemlere ait askerî malzeme ve silâhların sergilendiği müzelerdir.
Örneğin; İstanbul Askeri Müze, Ankara Kurtuluş Savaşı Müzesi (1. TBMM Binası).

Özel Müzeler:
Kişi veya kuruluşlar tarafından, çeşitli konularda bir araya getirilmiş eserlerin yer aldığı müzelerdir.
Örneğin; Vehbi Koç Vakfı Sadberk Hanım Müzesi, Pera Müzesi, Sabancı Müzesi